Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι αναφέρουν ότι εντόπισαν μια γιγαντιαία έκρηξη που προκλήθηκε από ένα άστρο πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Η έκρηξη ήταν παρόμοια κατά κάποιους τρόπους με αυτές που συμβαίνουν στον Ήλιο, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη – και απειλητική – κλίμακα.
Αντί να προκαλέσει πολύχρωμα σέλατα όπως κάνουν στη Γη οι ηλιακές εκρήξεις, αυτή η ισχυρή αστρική έκρηξη ήταν πιο πιθανό να έχει καταστροφικές συνέπειες για οποιονδήποτε κοντινό πλανήτη, σύμφωνα με τη σχετική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature.
Μια στεμματική εκπομπή μάζας (coronal mass ejection ή CME), ήταν η πιθανή αιτία του εκρηκτικού γεγονότος. Στο ηλιακό μας σύστημα, αυτό το φαινόμενο είναι ένα μεγάλο σύννεφο ιονισμένου αερίου, που ονομάζεται πλάσμα, και μαγνητικά πεδία που εκρήγνυνται από την εξωτερική ατμόσφαιρα του Ήλιου. Όταν τέτοιες εκρήξεις είναι αρκετά μεγάλες ώστε να φτάσουν στη Γη, δημιουργούν σέλατα στον ουρανό, αλλά μπορούν επίσης να διαταράξουν τις επικοινωνίες, το ηλεκτρικό δίκτυο και τις δορυφορικές λειτουργίες.
Έκρηξη 10 έως 100 χιλιάδες φορές ισχυρότερη από τις ηλιακές
Οι αστρονόμοι δεν είχαν καταφέρει ποτέ να ανιχνεύσουν μια στεμματική εκπομπή μάζας που να προέρχεται από άλλο άστρο – μέχρι τώρα. Το άστρο με την ονομασία StKM 1-1262 είναι ένας ερυθρός νάνος αστέρας που βρίσκεται περίπου 130 έτη φωτός μακριά από τη Γη.
Η αστρική καταιγίδα εκτοξεύθηκε με ταχύτητα 2.400 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, τέτοια ταχύτητα έχει καταγραφεί μόνο σε περίπου 1 στις 2.000 στεμματικές εκπομπές μάζας που συμβαίνουν στον Ήλιο.
«Αυτή η έκρηξη είναι 10 έως 100 χιλιάδες φορές πιο ισχυρή από την ισχυρότερη που μπορεί να παράγει ο Ήλιος», δήλωσε στο CNNi ο συν-συγγραφέας της μελέτης Cyril Tasse, ερευνητικός συνεργάτης στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού.
Η πυκνή, ταχεία έκρηξη υλικού που εκτοξεύθηκε από το άστρο ήταν αρκετά ισχυρή ώστε να απογυμνώσει την ατμόσφαιρα ενός πλανήτη που θα βρίσκεται σε κοντινή τροχιά.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η βίαιη δραστηριότητα των άστρων επηρεάζει τους εξωπλανήτες είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι αστρονόμοι προσπαθούν να προσδιορίσουν εάν κάποιος πλανήτης πέρα από το ηλιακό μας σύστημα είναι δυνητικά κατοικήσιμος.
Τι σημαίνουν οι εκρήξεις για τους κοντινούς πλανήτες
Το άστρο StKM 1-1262 έχει τη μισή μάζα του Ήλιου, αλλά περιστρέφεται 20 φορές πιο γρήγορα και διαθέτει ένα μαγνητικό πεδίο που εκτιμάται ότι είναι 300 φορές πιο ισχυρό, σύμφωνα με τη μελέτη.
Οι επιστήμονες συχνά βρίσκουν εξωπλανήτες που περιστρέφονται γύρω από αυτά τα αστέρια, τα οποία είναι πολύ πιο αμυδρά, πιο ψυχρά και μικρότερα από τον Ήλιο. Οι εξωπλανήτες αυτοί βρίσκονται σε μικρότερη απόσταση από το άστρο σε σχέση με εκείνους του ηλιακού μας συστήματος – μερικές φορές ολοκληρώνουν μια τροχιά σε λίγες μέρες.
Επειδή οι ερυθροί νάνοι είναι λιγότερο φωτεινοί και πιο ψυχροί από τον Ήλιο, η ζώνη κατοικησιμότητας –η απόσταση από ένα αστέρι όπου οι συνθήκες στον πλανήτη είναι αρκετά θερμές ώστε να υποστηρίζουν ενδεχομένως υγρό νερό στην επιφάνειά του – είναι πολύ μικρότερη, πράγμα που σημαίνει ότι οι πλανήτες είναι πιο πυκνά συγκεντρωμένοι γύρω από τα μικροσκοπικά αστέρια.
Ωστόσο, οι αστρονόμοι αμφισβητούν εδώ και καιρό αν οι εκλάμψεις που εκλύονται από τους ερυθρούς νάνους αστέρες μπορούν να πλήξουν τους πλανήτες με επιβλαβή ακτινοβολία. Αν ένας πλανήτης έχει υγρό νερό στην επιφάνειά του, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι κατοικήσιμος, τότε έχει και προστατευτική ατμόσφαιρα.
Προς το παρόν, δεν είναι γνωστό αν υπάρχουν πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από το StKM 1-1262, αλλά με βάση προηγούμενες έρευνες, σχεδόν κάθε ερυθρός νάνος φαίνεται να φιλοξενεί τουλάχιστον έναν πλανήτη, σύμφωνα με τον επικεφαλή συγγραφέα της μελέτης, Δρ. Joe Callingham, καθηγητή στο Ινστιτούτο Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ.
«Το προστατευτικό μαγνητικό πεδίο που έχουμε στη Γη δεν θα μπορούσε να αντέξει την πίεση αυτής της CME, εκθέτοντας την ατμόσφαιρά της απευθείας σε αυτήν. Έτσι, ακόμη και αν ο πλανήτης βρίσκεται στην ιδανική περιοχή γύρω από το άστρο, η ατμόσφαιρά του θα χαθεί γρήγορα, αφήνοντας πίσω ένα άγονο βράχο (κάτι σαν τον Άρη)», δήλωσε στο CNNi.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές θέλουν να προσπαθήσουν να προσδιορίσουν πώς τόσο μικρά αστέρια δημιουργούν και απελευθερώνουν τόσο τεράστια ενέργεια, και να καταλάβουν τι αντίκτυπο θα μπορούσαν να έχουν οι επαναλαμβανόμενες στεμματικές εκπομπές μάζας στους κοντινούς πλανήτες.