To 1812 o Ναπολέων Βοναπάρτης οδήγησε πάνω από μισό εκατομμύριο στρατιώτες σε μια εισβολή στη Ρωσία που έληξε άδοξα. Έξι μήνες αργότερα, αφού ο στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει, οι στρατιώτες που κατάφεραν να επιστρέψουν στη Γαλλία ήταν κάποιες δεκάδες χιλιάδες.
Μέχρι σήμερα, οι θάνατοι των εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών αποδίδονταν στη μάχη, την πείνα, το κρύο και το ξέσπασμα επιδημίας τύφου. Τώρα όμως οι ερευνητές βρήκαν στοιχεία στο DNA σκελετών του στρατού ότι υπήρξαν κι άλλες μολυσματικές ασθένειες που συνέβαλαν στον θάνατό τους, συμπεριλαμβανομένων δύο τύπων βακτηρίων που δεν είχαν ανιχνευθεί προηγουμένως. Η μελέτη δημοσιεύθηκε την περασμένη Παρασκευή (24/10) στο επιστημονικό περιοδικό Current Biology.
Οι γιατροί της εποχής του Ναπολέοντα διέγνωσαν τύφο, με συμπτώματα που περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκεφάλους και εξανθήματα. Ωστόσο, ο μικροβιολόγος Rémi Barbieri του Πανεπιστημίου Paris Cité και οι συνεργάτες του δεν βρήκαν ίχνη του βακτηρίου Rickettsia prowazekii, το οποίο θα ήταν υπεύθυνο για την ασθένεια.
Τι σκότωσε τους στρατιώτες
Αντίθετα, μετά την εξαγωγή και ανάλυση αρχαίου DNA από τα δόντια 13 στρατιωτών, βρήκαν στοιχεία ότι οι άνδρες υπέφεραν από ένα συνδυασμό παρατυφοειδούς που προκαλείται από ένα στέλεχος του Salmonella enterica και ενός υποτροπιάζοντα πυρετού που προκαλείται από ένα βακτήριο που ονομάζεται Borrelia recurrentis, το οποίο μεταδίδεται από τις ψείρες του σώματος.
«Αν και δεν είναι απαραίτητα θανατηφόρος, ο υποτροπιάζων πυρετός που μεταδίδεται από τις ψείρες μπορεί να αποδυναμώσει σημαντικά ένα ήδη εξαντλημένο άτομο», εξηγούν οι ερευνητές στη μελέτη.
Ο Barbieri και η ομάδα του, πάντως, επισημαίνουν ότι το γεγονός ότι η ανάλυσή τους δεν ανίχνευσε τυφοειδή πυρετό δεν σημαίνει ότι αυτός δεν συνέβαλε στη απώλεια στρατιωτών, καθώς έλαβαν δείγματα μόνο από 13 άτομα. Πάνω από 3.000 πτώματα βρίσκονται στους μαζικούς τάφους που βρέθηκαν στο Βίλνιους της Λιθουανίας το 2001.
Άλλοι ερευνητές έχουν επισημάνει ότι διάφορες ασθένειες ταιριάζουν με την ιστορική καταγραφή των συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του τυφοειδούς πυρετού. Πολλοί από τους άνδρες θάφτηκαν με τις στολές τους και μαζί με άλογα. Η απουσία όπλων υποδηλώνει ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν πέθαναν σε μάχη, εξηγούν ο Barbieri και η ομάδα του.
«Θα χρειαστεί η ανάλυση μεγαλύτερου αριθμού δειγμάτων για να κατανοήσουμε πλήρως το φάσμα των επιδημικών ασθενειών που έπληξαν τον ναπολεόντειο στρατό κατά την υποχώρηση από τη Ρωσία», γράφουν. «Με βάση τα αποτελέσματά μας, ένα λογικό σενάριο για τον θάνατο αυτών των στρατιωτών θα ήταν ένας συνδυασμός κόπωσης, κρύου και διαφόρων ασθενειών, όπως παρατυφοειδής πυρετός και υποτροπιάζουσα πυρετώδης νόσος που μεταδίδεται από ψείρες».
Με πληροφορίες από: DNA from Napoleon’s ill-fated 1812 army reveals what likely led to the soldiers’ demise by Taylor Nicioli